Aşiretler Raporu ve Karahasanlılar

1970’li yılların ilk yarısında hazırlanan Aşiretler Raporu, Doğu ve Güneydoğu’daki 23 ilde bulunan aşiretleri kapsamaktadır. Bölgedeki idari ve askeri makamların gözlem ve düşüncelerinden oluşan bu rapor ile özellikle aşiretlerin askerlik, vergi ve isyan konularındaki tutum ve davranışları ele alınmıştır.

Daha önceleri yasaklandığı için insanların ilgisini çeken bu rapor, aşiretlerle ilgili çok da gizli olmayan ve hatta çevrede bilinen bazı hususların, başkaları tarafından da bilinmesine vasıta olmuştur. Kısacası malumun ilanı olan bu raporla sadece yazılı olmayan bilgiler yazılı hale getirilmiştir.

Doğu PERİNÇEK, bu raporu, bir şekilde ele geçirerek, 1987 yılında, “2000’e Doğru” dergisinde, “Devletin Kısırdöngüsü” başlıklı yazısında yayınlandı ve bu nedenle de yargılandı. Daha sonra ise Doğu PERİNÇEK’in yayına hazırladığı bu rapor, Şükrü Sina GÜREL tarafından kitap olarak neşredildi.

Esas itibariyle, bu raporda aşiretlerin;

• Reisleri ya da ileri gelenleri,

• Yaklaşık nüfusları,

• Konuştukları dilleri,

• Mezhepleri,

• Vergi verip, vermedikleri,

• Asker kaçağı olup, olmadıkları,

• Devlete bağlı olup, olmadıkları,

• İsyan edip etmedikleri

Gibi konularda bilgiler verilmektedir.

Mesela Karahasanlılarla ilgili bölümde;

• Liderleri, Yemliha EDİZER, Ahmet BOZDAĞ, İbrahim KAPIDERE’dir.

• Mezhepleri, Hanefi’dir,

• Dilleri, Kürtçe (Kırmanç)’dir,

Denilmektedir.

Raporun “Düşünceler” kısmında ise, “Karahasanlılar isyanlara katılmamışlardır. Yurdumuza bağlıdırlar. Yerleşiktirler. Askerlikten kaçarlar. Bir kısmı askerlik yapmamak için nüfusa kayıt olmazlar.”

Şeklinde bilgiler verilmiştir.

Neticede, söz konusu rapor için şunları söylemek mümkündür:

• Rapor, sadece bölge idarecilerinin gözlemlerinden meydana gelen bir çalışmadır. Raporda hiçbir kaynak ve belge verilmemiştir.

• Rapor, asla bir akademik çalışma ürünü değildir.

• Rapor, bazı kişilerce öne sürüldüğü gibi, bir etnik yapı belirleme çalışması değildir. Zira raporda aşiretlerin konuştuğu dilden bahsediliyor ancak, etnik yapılarından bahsedilmiyor. Yani şu aşiret “Türk,tür” veya “Kürt,tür” denilmiyor.

• Rapor tarihi bir araştırma ürünü değildir.

Dolayısıyla akademik bir çalışmanın ürünü olmayan bu raporda etnik yapıdan bahsedilmiyor. Kaldı ki bu rapor, etnik yapı için esas alınacak bir kaynak da değildir. Zaten raporda böyle bir iddiada da bulunulmuyor. Diğer taraftan raporda Karahasanlılar için, “Dili Kürtçe (Kırmaç)” yazıldığı için, “Karahasanlılar Kürt’tür” sonucuna varılamaz. Zira bir kişinin Türkçe konuşuyor olması Türk olduğunu; Kürtçe konuşuyor olması Kürt olduğunu ve İngilizce konuşuyor olması da İngiliz olduğunu göstermez. Bilindiği üzere dili değişen birçok toplum bulunmaktadır. İlgilenenler bu konuda yazdığım “Karahasanlıların Dili” isimli makaleme bakabilirler.